Αφιέρωμα
Βίλχελμ Ράιχ
Βίλχελμ Ράιχ
Το δικαίωμα στη σεξουαλική ελευθερία
Ο Βίλχελμ Ράιχ (1897-1957) υπήρξε πρωτοπόρος στην έρευνα της ανθρώπινης σεξουαλικότητας και του οργασμού. Εβραίος, κομμουνιστής, μαθητής του Φρόιντ και καταξιωμένος αναλυτής για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, μίλησε για την εφηβική σεξουαλικότητα, τα αντισυλληπτικά και τις εκτρώσεις, και υπογράμμισε τη σημασία της οικονομικής ανεξαρτησίας για τις γυναίκες - με δυο λόγια, αγωνίστηκε για μια πιο ώριμη κοινωνία, απαλλαγμένη από τις σεξουαλικές νευρώσεις, την πορνεία, τα αφροδίσια νοσήματα. Συνδυάζοντας στοιχεία Ψυχανάλυσης, Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας, Οικονομίας, Κοινωνιολογίας και Ηθικής επηρέασε πλήθος συγγραφέων, ανάμεσά τους τον Σάουλ Μπέλοου, τον Νόρμαν Μέιλερ, τον Γουίλιαμ Μπάροουζ. Ο θεολόγος Ρόμπερτ Κόρινγκτον στη βιογραφία του Ράιχ, την οποία έγραψε το 2003, εξαίρει την ασυνήθιστη διανοητική ισχύ του ψυχαναλυτή, και ιδίως την απαράμιλλη ικανότητά του να συνθέτει γνώσεις από τα πλέον διαφορετικά πεδία «μεταφέροντας αρκετές, φαινομενικά ασύμβατες, έννοιες σε έναν ενιαίο εννοιολογικό χώρο, αναδομώντας τες και προσαρμόζοντάς τες συνεχώς στο ιδιαίτερο πλαίσιο των ερευνών του, με πραγματικά πρωτότυπο, ιδιοφυή τρόπο».
Γεννημένος στη Γαλικία, με σπουδές Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, μέλος της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας από το 1920, όταν ήταν μόλις 23 ετών, ο Ράιχ υπήρξε πιο ενθουσιώδης και αισιόδοξος από τον δάσκαλό του και ανέπτυξε τις δικές του ιδέες για τη νεύρωση στα βιβλία του «Η λειτουργία του οργασμού» (1927) και «Ανάλυση του χαρακτήρα» (1933). Στον Μεσοπόλεμο θα ιδρύσει στο Βερολίνο την κίνηση sex-pol, συνδέοντας τη σεξουαλικότητα με την πολιτική, και θα κυνηγηθεί άγρια από τους κομμουνιστές, τους ναζί, τους συναδέλφους του. Το 1933 θα αυτοεξορισθεί στη Σκανδιναβία και από εκεί θα φύγει για την Αμερική το 1939. Το κλασικό έργο του «Η μαζική ψυχολογία του φασισμού» (1933, εκδ. «Μπουκουμάνης») αποτελεί ιδιαίτερα οξυδερκή ανάλυση του φαινομένου του φασισμού και παραμένει ακόμη επίκαιρο.
Το έργο του, επικεντρωμένο στη σχέση ανάμεσα στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα και τις νευρώσεις, αντιμετωπίζει την οργασμική ικανότητα ως το ύψιστο κριτήριο ψυχικής και σωματικής υγείας. Τη δεκαετία του '30, ανακάλυψε μια νέα βιολογική ενέργεια, την οποία ονόμασε «οργόνη» -ενέργεια που διαπότιζε την ατμόσφαιρα και κάθε ζώσα ύλη- και τις επόμενες δύο δεκαετίες αφιερώθηκε στην έρευνα των νόμων και των ιδιοτήτων της. Ηταν η απαρχή του εξοστρακισμού του από την ψυχαναλυτική κοινότητα. Σταδιακά, οι συνάδελφοί του παρακολουθούσαν έκπληκτοι το «ξεστράτισμά» του, ενώ δεν ήταν λίγοι όσοι διαγίγνωσκαν στην περίπτωσή του ψυχική ασθένεια. Αργότερα, ο Ράιχ θα κατασκεύαζε τους περίφημους «οργονοσυσσωρευτές», θαλάμους μέσα στους οποίους οι ασθενείς του θα τιθάσευαν την ενέργεια, αξιοποιώντας τη για λόγους υγείας, και θα διατύπωνε ορισμένες εξωφρενικά ιδιότυπες θεωρίες.
Ηταν η αρχή του τέλους. Το 1947, ύστερα από μια σειρά επικριτικών άρθρων σχετικά με τον «ψυχοφασισμό» του στο περιοδικό «New Republic» και την «αμφίβολη επαγγελματική του υπόσταση» στο «Harper' s», η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) διέταξε έρευνα σχετική με τους ισχυρισμούς του και κέρδισε τα ασφαλιστικά μέτρα με τα οποία απαγορευόταν η πώληση των οργονοσυσσωρευτών σε όλη την Αμερική. Στη συνέχεια, ο Ράιχ θα κατηγορηθεί ότι παραβίασε τη δικαστική απόφαση και θα οδηγηθεί σε δίκη, όπου θα ασχοληθεί ο ίδιος με την υπεράσπισή του στέλνοντας στον πρόεδρο του δικαστηρίου όλα του τα βιβλία και υποστηρίζοντας ότι κανένα δικαστήριο δεν είναι ενδεδειγμένο να αποφανθεί για επιστημονικά θέματα. Καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση, ενώ τον Αύγουστο του 1956 η FDA έκαψε στην πυρά τόνους βιβλίων του. Εναν χρόνο αργότερα, θα πεθάνει από καρδιακή προσβολή μέσα στη φυλακή.
Σήμερα, οι ιδέες του για τον οργασμό και την ηδονή, το δικαίωμα στη σεξουαλική ελευθερία και η απαλλαγή από τις ενοχές, η αναγνώριση της ανάγκης για στοργή και θαλπωρή των νεογέννητων, τα πλεονεκτήματα του φυσικού τοκετού και του θηλασμού, ο ρόλος της καταπίεσης στη δημιουργία της ασθένειας αποτελούν αδιαμφισβήτητες αλήθειες. Του τις χρωστάμε.
Γεννημένος στη Γαλικία, με σπουδές Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, μέλος της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας από το 1920, όταν ήταν μόλις 23 ετών, ο Ράιχ υπήρξε πιο ενθουσιώδης και αισιόδοξος από τον δάσκαλό του και ανέπτυξε τις δικές του ιδέες για τη νεύρωση στα βιβλία του «Η λειτουργία του οργασμού» (1927) και «Ανάλυση του χαρακτήρα» (1933). Στον Μεσοπόλεμο θα ιδρύσει στο Βερολίνο την κίνηση sex-pol, συνδέοντας τη σεξουαλικότητα με την πολιτική, και θα κυνηγηθεί άγρια από τους κομμουνιστές, τους ναζί, τους συναδέλφους του. Το 1933 θα αυτοεξορισθεί στη Σκανδιναβία και από εκεί θα φύγει για την Αμερική το 1939. Το κλασικό έργο του «Η μαζική ψυχολογία του φασισμού» (1933, εκδ. «Μπουκουμάνης») αποτελεί ιδιαίτερα οξυδερκή ανάλυση του φαινομένου του φασισμού και παραμένει ακόμη επίκαιρο.
Το έργο του, επικεντρωμένο στη σχέση ανάμεσα στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα και τις νευρώσεις, αντιμετωπίζει την οργασμική ικανότητα ως το ύψιστο κριτήριο ψυχικής και σωματικής υγείας. Τη δεκαετία του '30, ανακάλυψε μια νέα βιολογική ενέργεια, την οποία ονόμασε «οργόνη» -ενέργεια που διαπότιζε την ατμόσφαιρα και κάθε ζώσα ύλη- και τις επόμενες δύο δεκαετίες αφιερώθηκε στην έρευνα των νόμων και των ιδιοτήτων της. Ηταν η απαρχή του εξοστρακισμού του από την ψυχαναλυτική κοινότητα. Σταδιακά, οι συνάδελφοί του παρακολουθούσαν έκπληκτοι το «ξεστράτισμά» του, ενώ δεν ήταν λίγοι όσοι διαγίγνωσκαν στην περίπτωσή του ψυχική ασθένεια. Αργότερα, ο Ράιχ θα κατασκεύαζε τους περίφημους «οργονοσυσσωρευτές», θαλάμους μέσα στους οποίους οι ασθενείς του θα τιθάσευαν την ενέργεια, αξιοποιώντας τη για λόγους υγείας, και θα διατύπωνε ορισμένες εξωφρενικά ιδιότυπες θεωρίες.
Ηταν η αρχή του τέλους. Το 1947, ύστερα από μια σειρά επικριτικών άρθρων σχετικά με τον «ψυχοφασισμό» του στο περιοδικό «New Republic» και την «αμφίβολη επαγγελματική του υπόσταση» στο «Harper' s», η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) διέταξε έρευνα σχετική με τους ισχυρισμούς του και κέρδισε τα ασφαλιστικά μέτρα με τα οποία απαγορευόταν η πώληση των οργονοσυσσωρευτών σε όλη την Αμερική. Στη συνέχεια, ο Ράιχ θα κατηγορηθεί ότι παραβίασε τη δικαστική απόφαση και θα οδηγηθεί σε δίκη, όπου θα ασχοληθεί ο ίδιος με την υπεράσπισή του στέλνοντας στον πρόεδρο του δικαστηρίου όλα του τα βιβλία και υποστηρίζοντας ότι κανένα δικαστήριο δεν είναι ενδεδειγμένο να αποφανθεί για επιστημονικά θέματα. Καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση, ενώ τον Αύγουστο του 1956 η FDA έκαψε στην πυρά τόνους βιβλίων του. Εναν χρόνο αργότερα, θα πεθάνει από καρδιακή προσβολή μέσα στη φυλακή.
Σήμερα, οι ιδέες του για τον οργασμό και την ηδονή, το δικαίωμα στη σεξουαλική ελευθερία και η απαλλαγή από τις ενοχές, η αναγνώριση της ανάγκης για στοργή και θαλπωρή των νεογέννητων, τα πλεονεκτήματα του φυσικού τοκετού και του θηλασμού, ο ρόλος της καταπίεσης στη δημιουργία της ασθένειας αποτελούν αδιαμφισβήτητες αλήθειες. Του τις χρωστάμε.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 25/01/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου