Ενας τολμηρός και παρεξηγημένος πρωτοπόρος
Της ΕΛΙΖΑΜΠΕΤΤΑΣ ΚΑΖΑΛΟΤΤΙ
Πενήντα χρόνια μετά τον θάνατό του η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ξαναδιαβάζει τον Βίλχελμ Ράιχ και κορυφώνονται σε όλο τον κόσμο οι εκδηλώσεις με επίκεντρο την αιρετική σκέψη του. Με αυξημένο ενδιαφέρον αναμένεται επίσης η δημοσίευση εργασιών του, που για πρώτη φορά θα είναι στη διάθεση των ερευνητών.
Σε μια ημερίδα που όχι τυχαία φέρει τίτλο «Πενήντα χρόνια από τον θάνατο του Ράιχ: Η ιστορία μιας απώθησης», μελετητές της σκέψης του, ανάμεσά τους ο ποιητής και συγγραφέας Νάνος Βαλαωρίτης, ο καθηγητής Ψυχολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κλήμης Ναυρίδης, ο καθηγητής Φιλοσοφίας της Επιστήμης στο ΕΜΠ Αριστείδης Μπαλτάς, ο επίκουρος καθηγητής ΕΜΠ Κίμων Χατζημπίρος κ.ά., θα επιχειρήσουν να εξετάσουν με μια σύγχρονη ματιά το διαχρονικό, αλλά και συνάμα χαοτικό μερικές φορές έργο του.
Ο Ράιχ περιγράφεται από την Αμερικανική Ψυχαναλυτική Εταιρεία ως ένας από τους πλέον δημιουργικούς και λαμπερούς πρωτοπόρους της ψυχανάλυσης. Ομως, μεγάλο μέρος του έργου του είναι άγνωστο στο μεγάλο κοινό, στο σημείο που επώνυμοι στοχαστές της «Σχολής της Φρανκφούρτης» μπόρεσαν να καρπωθούν τη σκέψη του ειδικότερα σε ό,τι αφορά τη λιγότερο γνωστή μαρξιστική περίοδό του.
Η σκέψη του Βίλχελμ Ράιχ ακροβάτησε ανάμεσα στον φροϋδισμό και τον μαρξισμό, των οποίων επιχείρησε μια πετυχημένη όσο και θαρραλέα σύνθεση δημιουργώντας ένα νέο ψυχαναλυτικό ρεύμα. Γεννήθηκε έτσι ένας ιδιότυπος φροϊδο-μαρξισμός που αγκάλιασε ολοκληρωτικά ακόμη και ο Μαρκούζε.
Οι ιδέες του επηρέασαν την ψυχαναλυτική σκέψη, κοινωνικά και πολιτικά κινήματα των νέων, τον χώρο της ψυχοθεραπείας. Η σωματική ψυχοθεραπεία, ένα από τα πιο διαδεδομένα ψυχοθεραπευτικά ρεύματα σήμερα, βασίζεται στις ιδέες του Β. Ράιχ.
Ο Βίλχελμ Ράιχ γεννήθηκε το 1897 στην Dobrzcynika, τότε Αυστροουγγαρία σήμερα Ουκρανία, από εύπορη οικογένεια και πέθανε το 1957 στο Lewisburg της Πενσιλβάνιας.
Μαθητής και βοηθός του Φρόιντ αρχικά, πήρε αποστάσεις από την κλασική ψυχανάλυση και δημιούργησε μια δική του ψυχοθεραπευτική μέθοδο. Επηρεασμένος από τον μαρξισμό επεδίωξε να εντάξει τις ψυχαναλυτικές ιδέες σε μια προοπτική σοσιαλιστικής αλλαγής της κοινωνίας.
Γοητευμένος από την τότε Οκτωβριανή Επανάσταση, επισκέπτεται τη Μόσχα τον Σεπτέμβριο του 1929. Διακρίνει όμως ότι το νέο καθεστώς δημιουργεί αυταρχικές δομές και γυρίζει στη Βιέννη προβληματισμένος από αυτή την εμπειρία. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την κοινωνική πρόληψη των ψυχικών διαταραχών στα παιδιά και τους νέους.
Εκανε κριτική στην αυταρχική οικογένεια που προετοιμάζει τα παιδιά για νευρωτικούς και υποταγμένους ενήλικες και καταπιέζει τη φυσική σεξουαλικότητα των εφήβων και των νέων, δημιουργώντας το έδαφος για την ψυχική διαταραχή.
Αντιμετώπισε τον άνθρωπο ως μια ψυχοσωματική ενότητα: τα ψυχικά φαινόμενα αντανακλώνται στο σώμα και τα σωματικά φαινόμενα εκφράζουν τον ψυχισμό.
Στη θεραπευτική του μέθοδο συνδύασε την ψυχανάλυση με τεχνικές που κινητοποιούν το σώμα του θεραπευόμενου. Οι ιδέες του επηρέασαν την ψυχαναλυτική σκέψη, κοινωνικά και πολιτικά κινήματα των νέων, τον χώρο της ψυχοθεραπείας. Η σωματική ψυχοθεραπεία, ένα από τα πιο διαδεδομένα ψυχοθεραπευτικά ρεύματα σήμερα, βασίζεται στις ιδέες του Β. Ράιχ.
Είναι γνωστός και για την ανάπτυξη της υπόθεσης μιας ενέργειας που χαρακτηρίζει τους ζωντανούς οργανισμούς, την οποία ονόμασε «οργόνη».
Τα πειράματά του γύρω από τη φύση αυτής της ενέργειας χαρακτήρισαν «επικίνδυνα» στις ΗΠΑ, όπου ζούσε από το 1939. Κυνηγημένος από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων, πεθαίνει στη φυλακή, λίγο πριν από την ακρόασή του. Βιβλία του καίγονται και το εργαστήριό του καταστρέφεται.
Εργα του όπως «Η ανάλυση του χαρακτήρα», «Η δολοφονία του Χριστού», «Ο συσσωρευτής οργόνης» ξεσήκωσαν και ξεσηκώνουν ακόμη παγκοσμίως συζητήσεις.
«"Εχω δικαίωμα στην κρίση ανθρώπων ικανών να με κρίνουν και στο καλοπροαίρετο ανιδιοτελές λάθος".
Τα λόγια αυτά με τα οποία ο Ράιχ αντιμετώπισε τους δικαστές του που τελικά τον έστειλαν στη φυλακή θα έπρεπε να βρίσκονται γραμμένα στην είσοδο κάθε πνευματικού ιδρύματος στον κόσμο.
Δίνοντάς του τον λόγο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πιστεύω ότι αναγνωρίζουμε τη δύναμη, την τόλμη και την ανιδιοτέλειά του, την επιμονή του στη διεπιστημονική προσέγγιση και στη σύνδεση σκέψης, βιώματος και δράσης, ότι του δίνουμε, όπως ζητούσε, το δικαίωμα να κριθεί με πνευματικά κριτήρια, χωρίς υποχρεωτικά να προσυπογράφουμε όσα λέει...», τονίζει η καθηγήτρια Αισθητικής και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Πέπη Ρηγοπούλου, που είναι και από τους κεντρικούς ομιλητές της σημερινής ημερίδας.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 27/11/2007
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου